Studia, czyli nauka w szkole wyższej, to czas przypadający z reguły na stosunkowo wczesny etap życia człowieka. Wybór uczelni i kierunku studiów to decyzja trudna, a przy tym młodzi ludzie często są osamotnieni. Wprawdzie rozmawiają w domu i w szkole o tym, jakie studia wybrać, ale potem okazuje się, że po pierwszym roku, a nawet semestrze rezygnują i zmieniają specjalizację, kierunek albo nawet uczelnię.
Po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej i otrzymaniu świadectwa maturalnego młodzież ma w naszym kraju przed sobą możliwość studiów na którejś spośród 434 uczelni. 132 z nich to uczelnie państwowe – studia tutaj są nieodpłatne i przy tym uczelnie państwowe, w przeważającej liczbie przypadków, gwarantują wysoką jakość kształcenia. Uczeń ogólniaka w klasie drugiej, jeśli wcześniej ukończył gimnazjum albo w klasie trzeciej w przypadku absolwenta ośmioklasowej szkoły podstawowej, dokonuje wyboru przedmiotów, które (poza obowiązkowymi) będzie zdawać na maturze.
Oczywiście może ostateczną decyzję podjąć później, ale uczestnictwo w tzw. fakultetach determinuje wybory zarówno przedmiotów maturalnych, jak i kierunku studiów. I nie może dziwić fakt tylu pomyłek przy wyborze kierunku – inne pomysły na życie ma szesnastolatek, a co innego może chcieć robić w przyszłości ten sam człowiek w wieku lat dziewiętnastu.
Wielką pomocą mogą stać się tworzone od tego roku systemy szkolnego doradztwa zawodowego. Jeśli szkoła przygotuje i wdroży wartościowy program doradztwa i zatrudni dobrego fachowca, to jest spora szansa na skuteczną pomoc przy wyborze przyszłej ścieżki zawodowej już na dość wczesnym etapie.
Mówi się, że decyzja o studiach to decyzja na całe życie
To prawda, ale tylko w części przypadków. Nowoczesne społeczeństwa są bardziej otwarte na zmiany i lepiej do nich przygotowane, niż te sprzed wieku. Wprawdzie wybór zawodu na przykład lekarza trudno traktować jako przypadkowy i możliwy do zmiany w każdej chwili – zawód lekarza poprzedzają najdłuższe i bardzo trudne studia, a potem lata pracy zanim zdobędzie się specjalizację – to inne zawody są bardziej „elastyczne”, podatne na zmiany.
Jeśli okaże się, że nauczyciel wychowania przedszkolnego nie lubi pracować z małymi dziećmi, to może zostać, dzięki zmianie kwalifikacji, nauczycielem przedmiotu w szkole podstawowej albo pedagogiem czy psychologiem w dowolnym typie szkoły. Taka swoista mobilność zawodowa sprzyja rozwojowi człowieka – świadomość, że na każdym etapie swojego życia można dokonywać zmian tak poważnych, jak wykonywany zawód, wzmacnia poczucie wartości, przeciwdziała wypaleniu zawodowemu, czyni człowieka atrakcyjnym i poszukiwanym przez pracodawców uczestnikiem rynku pracy.
O tym jakie studia wybrać decydują zainteresowania, charakter i predyspozycje, czasem tradycje rodzinne. Niejednokrotnie młodzi ludzie dokonują wyborów ulegając modzie lub wpływom grupy rówieśniczej. Nie jest powiedziane, że są to wybory złe, ale ryzyko niepowodzenia jest znacznie większe, niż wówczas, gdy studia są spełnieniem naszych marzeń o dawno wybranym zawodzie.
W Polsce zdecydowana większość młodych ludzi decyduje się na wybór studiów realizowanych w formie stacjonarnej. Spośród prawie 1300 tys. studentów 65% to studenci studiów dziennych. Wśród nich przeważają ci, którzy wybrali jednolite studia magisterskie. Są to studia II stopnia, które na większości kierunków trwają 10 semestrów. Niektóre kierunki techniczne oraz farmacja i weterynaria przewidują naukę przez 11 semestrów.
Rekordzistą czasowym są studia na medycynie – 12 semestrów, czyli sześć lat. Nie są dostępne wyniki ogólnokrajowych kompleksowych badań, które obrazowałyby jaki odsetek studentów kończy pierwszy wybrany przez siebie kierunek – poszczególne uczelnie badają to we własnym zakresie. Okazuje się, że nawet 15% ogółu dokonuje zmiany kierunku po pierwszym roku.
Aby umożliwić młodym ludziom zdobycie szerszych kompetencji uczelnie organizują naukę na więcej niż jednym kierunku. Porozumienie między wydziałami uczelni jest stosunkowo łatwe i studenci, będąc na trzecim czy czwartym roku, podejmują równoległe studia całkiem niezwiązane z dotychczasowym kierunkiem.
Bardzo często studenci kierunków na uniwersytetach dodatkowo studiują filologie obce, psychologię, prawo. Liczne szkoły wyższe zawierają również między sobą porozumienia o tworzeniu kierunków interdyscyplinarnych. Przykładem może być współpraca politechniki poznańskiej i miejscowego uniwersytetu, które powołały do życia studia z zakresu informatyki połączone z filologią germańską – ich absolwenci mają dyplomy dwóch uczelni.
