Kończysz niebawem studia i trochę Cię to przygnębia?
Nie, nie chodzi o zakończenie studenckiej beztroski – smuci Cię to, że niedługo zakończysz przygodę z poznawaniem dziedziny, która naprawdę Cię fascynuje?
Wcale nie musisz kończyć swojej edukacji już teraz.
W ciągu kilku kolejnych lat możesz dotrzeć w najdalsze zakamarki ulubionych tematów. Możesz sam poznawać nowe rzeczy i dochodzić do wniosków, do których nie doszli przed Tobą inni.
Jak?
Wystarczy, że zdecydujesz się na studia doktoranckie.
Doktorat może się wydawać zbędną fanaberią. Rodzina może się dopytywać – to jak, w końcu studiujesz, czy pracujesz? Masz zajęcia? uczysz studentów? Jesteś naukowcem?
Tak naprawdę, to wszystkiego w tym po trochę…
No właśnie, to nie jest tak, że przychodzisz, robisz swoje i masz doktorat.
Studia doktoranckie, to kilkuletni proces, w którym ze zwykłego magistra przekształcasz się w naukowca, specjalistę od wąskiej dziedziny. Aby tego dokonać, musisz sprostać szeregowi wymagań i rozwinąć wiele umiejętności. Nie chodzi tylko o dogłębne zbadanie jakiegoś tematu. Na końcu swojej ścieżki docierasz tam, gdzie nie było jeszcze nikogo. I wiesz, jak przekazywać swoją wiedzę dalej.
Zatem tak, można śmiało powiedzieć, że studiujesz. Powiększasz znajomość tematu przez udział w zajęciach, warsztatach, konferencjach.
Ale też bierzesz udział w studiowaniu innych. Na studiach doktoranckich wymagane jest, aby przez określoną ilość godzin w ciągu roku akademickiego prowadzić (lub, zwłaszcza na początku, współprowadzić) zajęcia dla studentów. Nauczy Cię to jasnego mówienia o sprawach skomplikowanych. Docenisz, ile pracy wkładali w to Twoi wykładowcy.
Na doktoracie ciągle stykasz się z różnymi ludźmi. Z jednymi współpracuje Ci się lepiej, z innymi gorzej. Od niektórych nie uciekniesz i musisz nauczyć się żyć w dobrych stosunkach, nawet jeśli macie różne poglądy czy nie zgadzacie w wielu kwestiach. Z niektórymi współpraca będzie szła gładko. Nauczysz się jak pracować z jednymi i drugimi, bo na ogół będziecie mieć wspólny cel – przeprowadzenie eksperymentu, napisanie publikacji, zorganizowanie jakiegoś wydarzenia, przeprowadzenie kursu.
Czasem będziesz miał do czynienia z innymi doktorantami, a czasem z profesorami. Nauczysz się sposobu postępowania i dogadywania się z osobami z bardzo różnym doświadczeniem, stojącymi na różnych szczeblach hierarchii, z różnymi możliwościami. Umiejętność negocjacji na pewno będzie wielokrotnie szlifowana na połysk.
O tak, w czasie studiów doktoranckich przekonasz się, jak ważne jest odpowiednie dobieranie współpracowników.
Dlatego zanim je rozpoczniesz, zastanów się, kto będzie Twoim promotorem. Promotor powinien być mentorem, kimś, kto trochę Cię pilnuje, ale też „nie przeszkadza się rozwijać”. Doktoranci powinni być jak najbardziej samodzielni, w związku z tym nie oczekuj, że promotor z góry zaplanuje co będziesz robił przez kilka najbliższych lat. To Ty robisz doktorat. Jednak promotor nie powinien utrudniać Ci Twojej pracy i, zwłaszcza na trudniejszych etapach, powinien wspierać Cię radą i doświadczeniem.
Czasem warto iść do kogoś, z kim będziesz się lepiej dogadywał, niż do kogoś, kto jest związany stricte z tematyką, która interesuje Cię najbardziej. Dowiedz się też wcześniej koniecznie, czy aby promotor nie miał wcześniej problemów z doktorantami (zwłaszcza, czy nie miał pod swoją opieką serii osób, które szybko rezygnowały lub szukały nowych promotorów) i czy w razie potrzeby łatwo się z nim skontaktować. Bez opieki i delikatnego nadzoru kogoś doświadczonego trudno zrealizować kilkuletnie plany. Po doktoracie na pewno będziesz miał refleksje na temat Waszej relacji mistrz-uczeń i sam będzie potrafił być mistrzem dla innych.
Studia doktoranckie umożliwiają także poszerzanie horyzontów. Warsztaty w Szwajcarii? Staż w USA? Tak naprawdę, jeśli pójdziesz do dobrej jednostki, masz już jakieś osiągnięcia z okresu studiów I i II stopnia i jeszcze na dodatek twój promotor dba o twój rozwój, to bardzo wiele możliwości stoi przed Tobą otworem. Ważne jest śledzenie informacji o różnych takich okazjach. Warto też być na bieżąco z możliwościami dofinansowania oferowanymi nie tylko przez Twoją jednostkę. Nawiązywanie kontaktów z badaczami z różnych krajów i podróże w celu rozwijania umiejętności to jedna z najważniejszych możliwości, jaką dają studia doktoranckie.
Możesz także postarać się o grant na badania o wartości kilkudziesięciu lub nawet prawie dwustu tysięcy złotych. Zarządzanie takim projektem pozwala na nauczenie się realistycznego planowania budżetu, realizacji celów i kroków milowych, rozbijania dużych przedsięwzięć na mniejsze, łatwiejsze w realizacji zadania. Takie umiejętności mogą być przydatne w bardzo wielu sytuacjach i zawodach, nawet jeśli po doktoracie nie zdecydujesz się na pozostanie w nauce.
Należy pamiętać, że studia doktoranckie to poważny wybór. Jeśli jednak naprawdę wiążesz swoją przyszłość z tematyką, która bardzo Cię interesuje, masz chłonny umysł i jesteś gotowy na wiele nowych doświadczeń i niespodzianek – ruszaj śmiało.
